As illas

Ámbitos insulares

Os medios insulares, son ecosistemas terrestres que permanecen illados do continente polo mar, e cuxa delimitación está perfectamente definida pola liña costeira, característica que define o seu illamento con respecto aos continentes. Este illamento, a curto ou longo prazo posibilitou que nestes singulares espazos xurdisen fenómenos relacionados coa maior simplicidade dos ecosistemas e coa dificultade ou imposibilidade que teñen as especies alí asentadas, de realizar intercambio xenético coas especies continentais, que presentan poboacións moito máis extensas, diversas e interconectadas.

A grandes liñas, as illas pódense dividir en función da súa orixe xeolóxica entre as denominadas illas continentais e as oceánicas. As illas continentais poden ter a súa orixe en fenómenos de deriva continental antigos, que conforman os chamados microcontinentes, ou estar conformadas por espazos próximos á costa continental, cuxo orixe insular vincúlase a oscilacións do nivel mariño, de modo que estiveron funcionando alternativamente como illas ou como continente ao longo do Pleistoceno. Dentro do LIFE INSULAR, neste grupo inclúense os arquipélagos situados na rexión Atlántica Europea.

Por contra as illas oceánicas vincúlanse á actividade volcánica dos fondos mariños, estas presentan un maior grao de illamento e por tanto, en xeral, un maior grao de relictualismo e endemicidade, tanto polo maior illamento como pola ausencia dunha biota inicial. Neste tipo de illas encádranse as illas da rexión Macaronésica incluídas no proxecto LIFE INSULAR.

 

 

A pesar de que unicamente representan unha pequena porcentaxe da superficie emerxida da terra, os espazos insulares albergan unha parte importante da biodiversidade do planeta, de modo que configuran ecosistemas cunha riqueza natural excepcional. Non só a parte emerxida das illas presenta altos valores de biodiversidade, as zonas mariñas conforman un mosaico de hábitats que sustentan unha gran diversidade de especies de flora e fauna. Tanto medio terrestre como o mariño presentan unha gran singularidade e fraxilidade, expostas aos danos derivados das actividades humanas.

Nas últimas décadas a elevada presión turística, pesqueira e a presenza de especies invasoras supuxeron a extinción ou a posta en perigo de numerosas especies insulares. Deste xeito, segundo datos de IUCN, máis dun 40% das especies de animais incluídos na Lista Vermella, viven en illas.

A perda de biodiversidade e a alteración dos ecosistemas ten unha desigual incidencia en función dos territorios, tanto polos diferentes graos de presión en distintas áreas como pola variación na resiliencia fronte a estas presións. Dentro desta variación global, as particulares condicións bioxeográficas dos medios insulares, condicionan que estes medios destáquense actualmente en cuestión de perda de biodiversidade, presentando unha problemática en canto a conservación dos hábitats e especies específica, que fai necesaria unha xestión diferente.

Á súa vez a fraxilidade depende tanto do tamaño do espazo como do illamento. O fenómeno de insular é moi variable, en función o seu tamaño, a súa orixe e a distancia ao continente dos espazos insulares. Estes factores determinan se existe ou non unha dotación biolóxica inicial, o grao de posibilidade de intercambio cos espazos continentais ou a posibilidade de desenvolver cadeas tróficas completas. Todas estas particularidades fan que os problemas de conservación móstranse moito máis virulentos nos espazos insulares.

Entre as principais problemáticas dos espazos insulares, sitúanse a alteración dos hábitats, ben por ocupación do territorio por plantacións ou infraestruturas, ben por presión turística. Ademais, o cambio climático supón tamén unha importante ameaza nestes medios, polas dificultades de movemento das especies. Con todo, o principal problema de conservación que afrontan as biocenoses insulares, son as alteracións producidas pola introdución de especies exóticas invasoras, determinada pola gran invasibilidade que caracteriza aos territorios insulares.

 

 

Voltar