Áreas de Actuación

ZEC Illas Cíes

Descrición científica

Localizado fronte á Ría de Vigo (Pontevedra, Galicia, España) atópase a ZEC/ZEPA Illas Cíes, dentro da rexión bioxeográfica Atlántica, cunha moi reducida poboación humana estable, no seu ámbito inclúese o Arquipélago de Cíes, composto polas illas de Monteagudo ou Norte, Faro ou do Medio e San Martiño ou Sur, ademais dos illotes da Agoeira ou Boeiro, Penela dous Viños, Carabelos e Ruzo; sendo as illas máis abruptas do litoral atlántico galego, teñen como punto máis elevado o Alto dás Cíes, cunha altura de 197 metros.

O Arquipélago de Cíes alberga uns valores naturais de gran interese desde o punto de vista da conservación. Gran parte destes activos ambientais atópanse mergullados baixa a auga, aínda que as áreas de alto valor ecolóxico non se circunscriben só ás augas mariñas, os seus fondos e a fauna que as habita, se non que na superficie emerxida existe unha elevada biodiversidade, tanto en hábitats e especies, con elementos endémicos e escasos no territorio continental. Ademais de contar con formacións xeolóxicas singulares. Entre os ecosistemas de maior importancia para a conservación presentes o Arquipélago de Cíes pódense mencionar os fondos mariños, os ecosistemas dunares, as matogueiras costeiras e a lagoa costeira Lago dos Nenos.

A diversidade biocenótica dos fondos mariños do arquipélago das illas Cíes baséase nunha configuración costeira que ao presentar distintas orientacións ante a hidrodinámica mariña e influencia oceánica e a presenza dunha variedade de hábitats asentados sobre a costa rochosa e areosa: cantís, roca de escasa inclinación, covas, praias etc., permite á súa vez unha riqueza específica elevada destes fondos. Por iso, segundo a zona que se trate as condicións ambientais e a biodiversidade do medio varía claramente, distinguíndose ata tres zonas claramente diferenciadas (Conaima, 2006). Nas áreas máis expostas ante a hidrodinámica, pódense atopar “bosques” de grandes algas pardas (feofitas) e horizontes de algas vermellas (rodofitas) segundo a zona de que se trate. Ademais, as paredes expostas e semiexpostas albergan landras de mar, mexillóns e percebes. Destacan así mesmo en zonas semiexpostas máis protexidas as poboacións de corais brancos e gorgonias (Eunicella spp.) (Conaima, 2006). Os fondos de maërl atópanse presentes na área sueste do arquipélago, as dúas algas coralígenas máis representativas formadoras de maërl son Lithothamnion corallioides e Phymatolithon calcareum, incluíndose ambas no Anexo V do Directiva Hábitat. No arquipélago de Cíes os fondos de maërl presentan unha elevada diversidade, con 95 especies (Pena & Bárbara, 2006).

Nas superficies emerxidas do arquipélago de Cíes máis de 20 ha correspóndense con sistemas dunares entre os que destacan os de Rodas e Muxieiro-Figueiras. Nestes sistemas pódense atopar diversas cinturas de dunas activas, higrófilas e non remontantes características da duna embrionaria, a duna branca e a duna gris. Integrados na duna gris tamén se atopan medios dunares higrófilos ou depresións intradunares húmidas. Sendo tamén salientábel a presenza de sistemas dunares activos ocupando superficies topográficas claramente alzadas con respecto ao nivel da pleamar, baixo a denominación de dunas remontantes.

Vinculada ao sistema dunar de Rodas atópase a lagoa costeira Lago dos Nenos, lagoa de auga salgada, superficial, que forma parte dun sistema lagoa-barreira, xunto á barreira de area que se estende desde Punta Muxieiro ata o Cabo Punta dás Vellas, con 1 Km. de lonxitude aproximada, englobando nela a praia de Rodas. Unha das peculiaridades deste sistema é o contacto permanente con augas oceánicas a través da súa marxe Oeste e esporadicamente coa Ría de Vigo mediante unha canle de constitución puntual en épocas de mareas vivas ou temporais.

En canto á flora e fauna do Arquipélago de Cíes posúe un número importante de especies de interese para a conservación, cun total de máis de 90 especies con algunha categoría de protección europea, estatal ou autonómica, na súa maioría correspondente ás aves, ao ser un lugar que alberga diversas colonias de aves migratorias.

Destaca entre a flora, a presenza de Erodium maritimum, especie con escasas poboacións coñecidas no territorio español, que se atopa na contorna do faro de Cíes (Gómez Orellana & Sáez Gonyalons, 2004). Tamén ten moito interese a especie de medios dunares Linaria arenaria (Branco-Deus, 2008). Recentemente rexistráronse poboacións de Rumex rupestris no Arquipélago de Cíes (Carbajal et al., 2005). Por outra banda, non se deben deixar de citar as algas coralináceas formadoras de maërl, Lithothamnium corallioides e Phymatholithon calcareum.

Polo que respecta aos invertebrados, o Arquipélago de Cíes conta con poboacións de dúas lepidópteros con categorías de protección, Zerynthia rumina, considerado o papiliónido de menor envergadura de todos os coñecidos do mundo e tipificado como En Perigo de Extinción polo Catálogo Galego de Especies Ameazadas, e Euphydryas aurinia, incluído no Anexo II do Directiva Hábitat. En canto aos invertebrados mariños, é posible atopar nas augas do arquipélago o ourizo de mar Echinus esculentus (Castiñeira, 2005) e a gorgonia branca Eunicella verrucosa.

A ictiofauna de interese para a conservación vén caracterizada por cinco especies incluídas no Anexo II do Directiva Hábitat, que poden ter presenza sobre as augas da contorna do Arquipélago de Cíes. Trátase de Alosa alosa, Alosa fallax, Petromyzon marinus, Chondrostoma arcasii e C. duriense.

Por outra banda, a importancia do Arquipélago de Cíes para as aves, radica principalmente na poboación invernante de gaivota patiamarela (Larus cachinnans), que chegou a superar os 20.000 exemplares, supoñendo o 95 % dos efectivos totais censados no inverno no estado español, considerándose unha das maiores colonias europeas desta especie. Destacando igualmente as poboacións de corvo mariño cristado (Phalacrocorax aristotelis) e vulvepedras común (Arenaria interpres) (Martí & Del Moral, 2002). Tamén se consideran de gran importancia no contexto cántabro-atlántico español as poboacións do paíño europeo (Hydrobates pelagicus) e de gaivota sombría (Larus fuscus) (Domínguez et ao., 2003). Ademais, o arao dos cóns (Uria aalge) tamén está presente, aínda que só como invernante, documentándose a súa desaparición como reprodutor en 1988 (Arcos et al., 1995).

Finalmente, entre os mamíferos é posible destacar os presentes na contorna mariña do Arquipélago de Cíes, que é visitado frecuentemente por diversos cetáceos, entre os que destacan as especies Phocoena phocoena, Tursiops truncatus e Delphinus delphis.

Os elevados valores de conservación deste arquipélago convérteno nun espazo notable a nivel español, presentando un elevado interese para a interpretación do patrimonio natural pola sociedade. Isto provocou provocou a súa inclusión, entre outras figuras, no Parque Nacional Marítimo-Terrestre dás Illas Atlánticas de Galicia (Lei 15/2002), o cal recibe ao redor de 450.000 visitantes ao longo do ano, recibindo o arquipélago de Cíes aproximadamente o 70% das visitas. A declaración do Parque Nacional posibilita a regulación das visitas dun modo ordenado e sostible (que se realizan desembarcando nos puntos habilitados para ese efecto), a través do correspondente Plan Reitor de Uso e Xestión (PRUG) aprobado mediante o Decreto 177/2018, evitando que se causen afeccións significativas sobre o estado de conservación dos compoñentes naturais.

Voltar