As illas do océano Atlántico (repartidas polas rexións bioxeográficas atlánticas e macaronésicas) foron identificadas como unha das áreas con maior biodiversidade da UE. Grazas á combinación de condicións climáticas, dinámicas edáficas e costeiras, albergan unha moi alta diversidade de tipos de hábitat e especies incluídas nas Directivas 92/43/CEE e 2009/147/CE, moitas das cales están consideradas para a súa conservación prioritaria. Estes ecosistemas insulares presentan xeralmente problemas ambientais compartidos, polo que están extremadamente ameazados e, en consecuencia, os hábitats presentes neles, que forman complexos mosaicos que presentan patróns conxuntos de fragmentación e vulnerabilidade, hoxe en día agravados polo cambio global.

Recoñeceuse que os hábitats máis ameazados das illas do océano Atlántico son os ecosistemas dunares. Así, LIFE INSULAR é un proxecto que ten como obxectivo un estado de conservación favorable do hábitat de dunas grises (2130*) e do seu hábitat de contacto (4030) nas illas do océano Atlántico, espallados polas rexións bioxeográficas atlánticas e macaronésicas. O proxecto ten un alcance transnacional, polo que seleccionáronse 8 ZEC Natura 2000 españois e irlandeses para desenvolver accións de conservación, abordando problemas comúns de conservación e ameazas para aumentar a superficie e mellorar a estrutura e as perspectivas futuras dos hábitats insulares obxectivos en 5 illas diferentes de ambos estados membros:

- región Atlántica española: Illas Cíes, Illa de Ons, Illa de Sálvora.

-región Atlántica irlandesa: Illa de Éire.

- región Macaronesica española: Illa La Graciosa.

O proxecto céntrase nas catro principais ameazas (T) que se identificaron para os hábitats insulares obxectivo (2130*, 4030) nas Avaliacións Bioxeográficas da UE 2013-2018 segundo o artigo 17 da Directiva Hábitats (códigos de ameazas entre corchetes [ ]), causando un estado de conservación (EC) desfavorable para eles. As ameazas dirixidas están aliñadas coas identificadas no “Informe 2130* Natura 2000” e o “Folleto Natura 2000 Atlántico”, ambos editados pola Dirección Xeral de Medio Ambiente da CE, así como cos plans de xestión de ZEC:

T1 Plantacións forestais senescentes e invasión de árbores [B01, B02, B03]. As forestacións comerciais realizáronse con anterioridade á implantación da Directiva 92/43/CEE, dende os anos 30 ata os 70 sobre os hábitats insulares atlánticos (2130*, 4030), provocando unha redución da súa superficie ocupada. Ao final, estas plantacións nunca foron consideradas para a silvicultura, polo que actualmente son formacións senescentes de pouca naturalidade (árbores moi vellas e altas que chegan a caer, baixos niveis de diversidade vexetal natural, efectos alelopáticos) moi difíciles e custosas de eliminar. Hoxe en día ocupan 111,1 ha nas ZEC españolas (54% dos hábitats obxectivo) e 253,57 ha nas ZEC irlandesas (27% dos sistemas dunares), nun terreo que doutro xeito debería estar ocupado por hábitats naturais. Como estas plantacións empregaban especies exóticas de crecemento rápido e de alto potencial invasor (Eucalyptus spp., Pinus spp., Acacia spp.), tamén son problemáticas porque proporcionan unha fonte de árbores invasoras nos hábitats adxacentes, afectando negativamente a súa estrutura nun 4% , polo que constitúen un alto risco para o estado de conservación da contorna.

T2 Especies exóticas invasoras [EEI) (I02]. A situación das illas atlánticas españolas é crítica no que respecta ás EEI, e son necesarias medidas urxentes. Os estudos documentales mostran que o 100% das áreas de hábitats insulares atlánticos obxectivo están gravemente afectadas pola súa estrutura e funcionalidade polas EEI, xa que estas representan entre o 10% e o 26% da diversidade vexetal total e multiplican entre 4 e 24 veces o número de especies protexidas. As enquisas realizadas mostran que o 100% das áreas insulares 2130* de Macaronésia tamén están moi afectadas polas EEI, xa que representan o 7% da diversidade vexetal total e dúas veces o número de especies vexetais protexidas. As principais EEI identificadas son: Arctotheca calendula, Carpobrotus edulis, Zantedeschia aethiopica, Agave spp., Nicotiana spp., Yucca gloriosa, entre moitos outros.

T3 Efectos das actividades recreativas/turísticas [E01, F07]. Durante a década de 1980 e principios dos 90, o auxe do turismo nos sistemas insulares xerou un tránsito incontrolado de visitantes polos ecosistemas dunares do proxecto, causando un impacto na estrutura, funcionalidade e perspectivas futuras do hábitat 2130*. Esta perda aínda é evidente, e estimouse nun 5% nos ecosistemas dunares situados nos ZECs do proxecto.

T4 Cambio climático [N04]. Espérase que o impacto do cambio global sexa alto, xa que os hábitats insulares están en maior risco que o resto dos ecosistemas continentais. Segundo os escenarios futuros, estímase nun 8% das perdas de hábitat, afectando tamén ao estado de conservación das súas especies características. Aínda que non se considera unha ameaza particular, afecta ás perspectivas futuras de todos os hábitats insulares, potenciando os efectos de todas as ameazas anteriormente mencionadas.

Para loitar contra estas ameazas, LIFE INSULAR promove o estado de conservación favorable dos hábitats insulares en 276,6 ha: 165,6 ha correspondentes ao hábitat 2130* (23,5%) e outras 117,0 ha ao hábitat 4030  (42,5%), dentro de 8 ZECs españolas e irlandesas situados en 5 illas do océano Atlántico.