Áreas de Actuación

ZEC Complexo húmido de Corrubedo

Descrición científica

O ámbito da ZEC Complexo Húmido de Corrubedo (ES1110006), situada dentro da rexión bioxeográfica Atlántica, inclúe, de Norte a Sur, o territorio litoral da parte máis meridional da ria de Muros e Noia no que se atopa o complexo húmido de Muro e Xuño e o seu sistema dunar asociado (ámbito de Porto do Son); o gran anfiteatro areoso de Corrubedo que constitúe a transición entre a ría de Muros e Noia e a ría de Arousa; ademais da illa de Sálvora e os seus illotes illotes, Vionta, Con de Noro, Herbosa, Rúa, Insabela, Gaboteira, as Sagres e as Forcadiñas, situados á entrada da Ría de Arousa.

O relevo da área continental deste espazo correspóndese cunha costa baixa (cantís de menos de 10 m) e pouco accidentada, onde se desenvolven amplas zonas de praia a partir das cales se forman cordóns dunares, parcialmente estabilizados pola vexetación. Na parte máis setentrional a fronte litoral mostra unha morfoloxía suave, pouco recortada, e fosilizada por formacións areosas, onde conviven as formacións dunares coas lagoas costeiras de Muro e Xuño (Perez-Alberti 1993).

A ligazón da ría de Noia coa de Arousa, efectúase por medio do complexo dunar de Corrubedo, no cal coexisten distintas unidades xeodinámicas desde a praia ata o interior, abarcando desde as dunas incipientes ata as formacións dunares máis antigas, onde destaca a gran duna móbil de Corrubedo de máis de 1 km de lonxitude, de 200-250 m de ancho e entre 12-15 m de altura que avanza cara ao interior e sobre a cal os ventos estacionais xeran continuamente estruturas decimétricas (Perez-Alberti 1993). A presenza desta gran barreira arenosa favoreceu a creación dun amplo espazo sedimentario interior composto por dunas estabilizadas (dunas grises), depresións intradunares húmidas, e humidais costeiros en contacto co mar a través dun sistema de canles de diferentes dimensións (Carregal e Vixán).

A illa de Sálvora, que non alberga poboación humana estable, presenta un modelado típico de zonas costeiras, coa aparición de superficies moi suavizadas, diferenciando entre formas máis ou menos planas, presentando “lombos de balea”, e outras máis ergueitas tabulares ou en forma de bóla, froito do diaclasado. A altura maior do arquipélago é de 73 m no pico Gralleiro. Tanto en pártea norte da illa de Sálvora como a parte central do illote de Vionta atópanse importantes sistemas dunares de gran naturalidade dada a reducida presión antrópica que recibiu este arquipélago, situación extensible a todos os ecosistemas do territorio. Así mesmo, nas augas da cara Este de a illa de Sálvora atópanse presentes importantes fondos de maërl de elevada diversidade (Pena & Barbara, 2006).

Na área que ocupa a ZEC Complexo Húmido de Corrubedo (ES1110006) é posible atopar diversos medios caracterizados por un tipo de vexetación e fauna preferente. Ademais dos areais (caracterizados por vexetación psammófila) e os medios húmidos (caracterizados por vexetación higrófila), tamén se atopan presentes cantís, matogueiras costeiras e outros medios como pequenos bosquetes húmidos, comprendendo así unha área costeira de indubidable valor ecolóxico, xa que a diversidade de ecosistemas en conxunción coa súa situación xeográfica convértena nunha zona cun elevado número de especies, moitas delas protexidas polas diferentes normativas de ámbito europeo, estatal ou autonómico, sendo un territorio con especial interese para a herpetofauna e ornitofauna, incluídos os seus pasos migratorios.

Ademais dos grandes humidais no territorio da ZEC Complexo Húmido de Corrubedo (ES1110006) atópanse presentes pequenos humidais artificiais de auga doce, como os pozos artesanais, canles de rega e puntos de auga que unha vez cesado o aproveitamento agrícola funcionan como pequenas charcas estacionais. Estas, aínda que artificiais, posúen unha gran relevancia para a conservación da fauna, especialmente da herpetofauna debido á baixa salinidade das augas que favorece a reprodución de especies de anfibios. Ademais da gran importancia destes medios para a reprodución de anfibios e as poboacións de aves como complemento dos medios naturais, estes pequenos humidais artificiais supoñen unha mellora do funcionamento do complexo húmido xa que poden aumentar de maneira significativa a capacidade de resiliencia do medio.

No referente á flora cabe destacar a presenza dunha especie prioritaria de flora #de acordo con a DC 92/43/CEE, Omphalodes littoralis subsp. gallaecica* presente tanto nos territorios continentais como insulares. Este taxón, terófito de dispersión zoócora, está considerado un endemismo do NW ibérico (Serrano & Carbajal 2004), habitando as dunas semimóviles grises pouco alteradas. Tamén neste espazo atópase a orquídea Spiranthes aestivalis, planta que se desenvolve nas depresións húmidas de trasduna (Cortizo & Sahuquillo, 1999), estando incluída no Anexo IV da DC 92/43/CEE. Outra especie de flora de presenza destacable é o endemismo Cytisus insularis, presente en cantís costeiros formando comunidades con Ulex europaeus. Asi mesmo, a especie de duna Linaria arenaria, atopa en Sálvora a illa que alberga un maior número de efectivos na Península Ibérica, representando unha poboación de elevado interese para a conservación.

Entre as especies de flora mariña de interese para a conservación destacan as algas corlináceas formadoras de maërl, Lithothamnium corallioides, Phymatholithon calcareum (Anexo V da DC 92/43/CEE), cuxos bancos máis abundantes atópanse na illa e illotes adxacentes a Sálvora (Vionta, Noro e Herbosa). Estes bancos presentan unha alta porcentaxe de maërl, cunha elevada proporcion de maërl vivo (Pena & Barbara, 2006).

En canto á fauna, segundo Galán Regalado (2006) dentro dos grupos máis significativos presentes no territorio adóitanse mencionar, en primeiro lugar, as aves ligadas aos medios acuáticos, principalmente anátidas e limícolas; en segundo lugar, as comunidades de invertebrados presentes nas zonas afectadas polas mareas, e en terceiro lugar os anfibios e os réptiles.

De acordo ás referencias bibliográficas dispoñibles, o total de especies de aves representadas (sen ter en conta as esporádicas e accidentais) na área de estudo e incluídas nalgunha normativa de protección ascende a máis de 160, das que 70 corresponderíanse a aves reprodutoras, representando estas o 35% do total en Galicia (SGHN, 1995; Marti & do Moral, 2003; Penas Patiño et ao., 2004). Destaca o interese do territorio no paso das aves migratorias, ao contabilizarse máis de 90 especies. Por mencionar algunhas das especies de aves de interese para a conservación, pódese destacar ás invernantes chorlitejo patinegro (Charadrius alexandrinus), alcaraván comun (Burhinus oedicnemus) e gaivota tridáctila (Rissa tridactila), a pardela balear (Puffinus mauretanicus) ou o arao dos cóns (Uria aalge), entre outras.

No referente á herpetofauna, neste territorio están presentes o 80% dos taxóns de anfibios citados para Galicia, o que responde á presenza de medios lacunares con condicións favorables para o desenvolvemento deste grupo de vertebrados e o 100% de réptiles presentes en Galicia. Entre as poboacións de anfibios máis importantes de anfibios destacan os endemismos dean NW ibérico Chioglossa lusitanica, Triturus boscai, Discoglossus galganoi e Ra iberica. O grupo dos réptiles aparece representado por Emys orbicularis, Lacerta schreiberi entre outros.

O carácter mariño do territorio implica a presenza regular de diferentes mamíferos mariños, destacando a presenza das especies de interese comunitario Tursiops truncatus, Phocoena phocoena e Delphinus delphis. Ademais dos cetáceos presentes no territorio tamén están presentes na ZEC Complexo Húmido de Corrubedo (ES1110006) a londra Lutra lutra, ou os quirópteros Rhinolophus ferrumequinum e Rhinolophus hipposideros. Sumando o total de mamíferos continentais 28 especies das que 16 atópanse recollidas nalgunha normativa legal de protección de ámbito europeo, estatal ou autonómico.

En canto á ictiofauna de interese que se pode atopar neste espazo cabe mencionar Alosa alosa, Alosa fallax, Petromyzon marinus, Chondrostoma arcasii e C. duriense. Así como aos invertebrados mariños Echinus esculentus e Eunicella verrucosa.

Os elevados valores de conservación do arquipélago de Sálvora convérteno nun espazo notable a nivel español, presentando un elevado interese para a interpretación do patrimonio natural pola sociedade. Isto provocou a súa inclusión, entre outras figuras, no Parque Nacional Marítimo-Terrestre dás Illas Atlánticas de Galicia (Lei 15/2002), o cal recibe ao redor de 450.000 visitantes ao longo do ano, recibindo o arquipélago de Sálvora aproximadamente o 2,5 % das visitas. A declaración do Parque Nacional posibilita a regulación das visitas dun modo ordenado e sostible (que se realizan desembarcando nos puntos habilitados para ese efecto), a través do correspondente Plan Reitor de Uso e Xestión (PRUG) aprobado mediante o Decreto 177/2018, evitando que se causen afeccións significativas sobre o estado de conservación dos compoñentes naturais.

Voltar