A importancia para a biodiversidade e a conservación na ZEC Complexo Ons - O Grove (ES1140004) queda referendada pola identificación dun nutrido conxunto de hábitats e especies de interese comunitario no Plan Director da Rede Natura 2000 de Galicia (Ramil-Rego et ao. 2012), aprobado mediante o Decreto 37/2014, que é o instrumento básico de planificación e xestión en rede dos Espazos Natura 2000 de Galicia. O Plan establece un conxunto de obxectivos e medidas de xestión para os espazos naturais que se inclúen no seu ámbito de aplicación, coa finalidade de asegurar un estado de conservación favorable dos tipos de hábitats naturais e das especies de interese comunitario das DC 92/43/CEE e DC 2009/147/CE.
De acordo á información diagnóstica do Plan Director da Rede Natura 2000 de Galicia, a ZEC Complexo Ons - O Grove (ES1140004) alberga no seu territorio uns valores naturais de gran interese desde o punto de vista da conservación, sendo posible identificar ata un total de 35 tipos diferentes de hábitat de interese comunitario (Anexo I da DC 92/43/CEE), dos cales 6 son considerados prioritarios (1150*, 2130*, 2150*, 6220*, 7210*, 91E0*). É dicir, dentro deste espazo, que supón o 2% da Rede Natura 2000 de Galicia, existe representación do 49% do total de tipos de hábitat de interese comunitario identificados para Galicia e do 33% dos tipos prioritarios na Comunidade Autónoma (Ramil-Rego et ao. 2008a, b). Este importante conxunto de tipos de hábitats, con especial atención á variedade de hábitats costeiros presentes, contribúen á mellora da conectividade dos hábitats naturais e seminaturais, funcionando como puntos de ligazón esenciais para a migración e o intercambio xenético das especies silvestres.
O carácter eminentemente costeiro deste espazo motiva que o grupo de hábitats máis numeroso sexa o de Hábitats costeiros e vexetación halofítica con 13 tipos diferentes identificados (o 100% de todos os identificados en Galicia dentro deste grupo), dos que un é prioritario (1150*). Tamén o grupo de Dunas Marítimas e Continentais atópase ben representado, xa que conta con 7 hábitats que supoñen igualmente o 100% dos hábitats deste grupo presentes en Galicia, dos que 2 son prioritarios (2130*, 2150*). É destacable, por tanto, a variedade, o contacto e a continuidade dos hábitats costeiros cos hábitats dunares, xa que en ambos os grupos a ZEC Complexo Ons - O Grove (ES1140004) alberga representacións de todos os tipos identificados en Galicia, o cal destaca o importante papel que desempeña este espazo desde o punto de vista da conservación da biodiversidade e o patrimonio natural, así como para a coherencia da Rede Natura 2000 de Galicia, xa que estes ecosistemas son dunha elevada fraxilidade e vulnerabilidade #ante as ameazas identificadas no presente proxecto.
Con todo, a consulta da cartografía ambiental do Plan Director da Rede Natura 2000, posta a disposición pública por DXPN, permite verificar que os tipos de hábitat que ocupan unha maior superficie son o tipo de interese comunitario 4030 con 473,77 ha (o 6% da ZEC), o tipo 2130* con 174,27 ha (o 2% da ZEC), o tipo 8230 con 145,18 ha (o 2% da ZEC) e o tipo 1230 con 164,22 ha (o 2% da ZEC). É dicir, os tipos de hábitat de maior representación superficial da ZEC Complexo Ons - O Grove (ES1140004) conforman un extenso complexo de elevado valor de conservación e interese comunitario, situándose en contacto coa transición formada polos tipos 2130* e 4030, abordados por LIFE INSULAR no presente documento. Os ecosistemas dunares do tipo 2130* contactan, seguindo un eixo horizontal, cos cantís do tipo 1230, mentres que catenalmente en vertical contactan coas matogueiras costeiras do tipo 4030, que á súa vez tamén se atopan en contacto co tipo 1230. Estes 2 tipos de hábitat (1230, 4030), á súa vez, inclúen importantes representacións de rochedos silíceos do tipo 8230.
Por todo o anterior, a representación de hábitats costeiros e insulares da ZEC Complexo Ons – O Grove (ES1140004), xunto ás doutros arquipélagos atlánticos na Rede Natura 2000 de Galicia (Cíes, Sálvora), tamén incluídos en LIFE INSULAR, atópense entre as mellores de todo o NW Ibérico.
En canto á flora e fauna, a ZEC Complexo Ons - O Grove (ES1140004) posúe un elevado número de especies de interese para a conservación, cun total de máis 100 especies con algunha categoría de protección europea, estatal ou autonómica, na súa maioría correspondente ás aves, ao ser un lugar que alberga diversas colonias de aves migratorias. Un total de 16 taxóns atópanse incluídos no Anexo II da DC 92/43/CEE, o cal representa o 43% do total de especies de interese comunitario identificadas nos espazos Natura 2000 da área litoral de Galicia.
Entre os diferentes grupos de especies de interese, destaca a presenza de 13 especies de flora con algunha categoría de protección europea, nacional ou rexional, contando con exemplos notables de especies acuáticas (como Lithothamnion corallioides ou Phymatholithon calcareum, consideradas Vulnerables) e terrestres (como Rumex rupestris ou Cytisus insularis, consideradas En Perigo de Extinción).
É notable a diversidade de invertebrados na ZEC Complexo Ons - O Grove (ES1140004), sobre todo de taxones terrestres, pero tamén acuáticos, que atopan neste espazo un hábitat idóneo para as súas poboacións, xa que é posible identificar un total de 8 especies deste grupo, o que representa o 67% dos taxones de invertebrados de interese para a conservación dos espazos Natura 2000 da área costeira de Galicia. É posible citar exemplos catalogados como Vulnerables nas listaxes de especies ameazadas, como como Echinus esculentus ou Eunicella verrucosa.
A comunidade de hérpetos considérase moi diversificada, entre as que cabe sinalar a presenza da especie prioritaria Caretta caretta* e as especies de interese comunitario Discoglossus galganoi e Chalcides bedriagai. Así mesmo, nas augas do arquipélago detectouse a presenza de diversos mamíferos acuáticos, entre os que destacan 2 especies do Anexo II da DC 92/43/CEE, a toniña (Phocoena phocoena) e o arroaz (Tursiops truncatus).
Con todo, a importancia da ZEC Complexo Ons – O Grove (ES1140004) para a conservación das especies de aves radica en que dentro da mesma é posible identificar unha variedade de 70 taxones, de entre os cales 12 inclúense no Anexo I da DC 2009/147CE, como o arao dos cons (Uria aalge) ou a curruca rabilarga (Sylvia undata). En concreto, o arquipélago de Ons alberga máis de 50 especies de aves nidificantes, sendo un dos de maior riqueza específica en todo o sur de litoral atlántico galego. Sendo as poboacións máis abundantes, as de gaivota patiamarela (Larus cachinnans) e as de corvo mariño cristado (Phalacrocorax aristotelis), atopando aquí una das maiores colonias para esta especie.
